Dogoterapia w Laskach

Historia dogoterapii

Pracę badawczą dotyczącą terapii z udziałem zwierząt domowych zapoczątkował w 1964 roku dr Boris Levinson amerykański psychiatra. Leczył w ten sposób autystyczne dzieci. Jako pierwszy pisał o pozytywnym wpływie psa zachowania na młodych pacjentów. Dr Levinson odkrył, że obecność psa pomaga w budowaniu przyjaznego kontaktu z pacjentem. Ta forma terapii zaspokaja ludzkie instynktowne potrzeby dotyku, przyjemności, ciepła.

Od tego czasu w wielu krajach zaczęły powstawać organizacje, których głównym celem jest propagowanie terapii przy udziale zwierząt.

Dogoterapia w naturalny sposób pomaga podczas trudnych, czasem żmudnych ćwiczeń wspomagających rehabilitację. Dzieci nie lubią wykonywać „suchych” gestów, za którymi nic się nie kryje. Dzięki obecności psa dziecko może wykonywać ćwiczenia w sposób naturalny i jednocześnie okazywać uczucia.

Na co oddziałuje dogoterapia?

Podczas zajęć wykonuje się wiele ćwiczeń i zabaw, które mają służyć podstawowemu celowi dogoterapii, czyli wszechstronnemu rozwojowi podopiecznego. Dogoterapia oddziałuje na sferę emocjonalną pacjenta przez:

• przełamanie bariery niepewności przed kontaktem z psem
• akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu
• eliminowanie agresji i autoagresji u dziecka
• kształtowanie pozytywnych emocji u dziecka
• rozwój empatii i poprawę samooceny.

Zajęcia z udziałem psa mają również na celu rozwijanie sfery umysłowej dziecka. Wpływają na koncentrację uwagi, rozwój mowy i funkcji poznawczych, pobudzają zmysł wzroku, słuchu, dotyku i węchu.

Osoby biorące udział w zajęciach uczą się określania związków przyczynowo-skutkowych, rozpoznawania kolorów i kształtów, różnic i podobieństw.

Dzięki nawiązaniu i pogłębieniu kontaktu z psem osoba niepełnosprawna czuje się pewniej we własnym środowisku, łatwiej nawiązuje kontakty społeczne, poprawia komunikację, zdobywa nowych przyjaciół. Różnego rodzaju zabawy wpływają na aktywność fizyczną podopiecznych.

Zajęcia dogoterapii dzielą się na indywidualne i grupowe.

Wskazania dogoterapii

• zaburzenia sfery psychicznej
• zaburzenia sfery fizycznej
• zaburzenia sfery intelektualnej
• zaburzenia sfery społecznej

W przypadku stwierdzenia kynofobii pierwszy etap zajęć powinien obejmować zespół działań przełamujących lęk przed psem. Dopiero po pozytywnym zakończeniu tego etapu można przystępować do rehabilitacji pozostałych niesprawności.

Przeciwwskazania dogoterapii

• alergia na psa
• otwarte rany
• choroby skóry
• choroby infekcyjne
• pasożyty
• podwyższona temperatura

Ponieważ istotą dogoterapii jest nawiązanie łączności przy pomocy bliskiego, dotykowego kontaktu między osobą niepełnosprawną a psem terapeutą, ta forma terapii kontaktowej pozwala na wieloprofilowe usprawnianie rozwoju ruchowego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.

Podstawowe cele dogoterapii

• kształtowanie pozytywnych emocji dziecka w kontakcie z psem
• wyzwalanie spontanicznej aktywności
• poprawę sprawności ruchowej
• normalizację czucia powierzchniowego i proprioceptywnego
• rozwijanie sprawności lokomotorycznych
• normalizację napięcia mięśniowego
• wielopłaszczyznowe oddziaływanie na zmysły: wzrok, słuch, węch, dotyk
• poprawa koncentracji uwagi
• wzbogacenie zasobu słownictwa biernego i czynnego
• budowanie poczucia sprawstwa (samodzielne wydawanie komend psu)
• obniżenie bolesności
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
• relaksację, wyciszenie emocji
• wyzwalanie spontanicznej aktywności dziecka

Zauważane efekty terapeutyczne:

• pokonanie lęku przed psami
• zwiększenie poczucia bezpieczeństwa
• zwiększenie chęci i motywacji do ćwiczeń
• poprawa sprawności ruchowej i motorycznej
• poprawa funkcji manipulacyjnych

Dogoterapia w Laskach

W Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych w Laskach dogoterapia jest prowadzona od października 2012 roku w wymiarze około 10 godzin tygodniowo. Objęte są nią dzieci i młodzież z Internatu Chłopców, Internatu Dziewcząt, Działu Głuchoniewidomych, Przedszkola, Wczesnego Wspomagania Rozwoju Niewidomego Dziecka oraz dla uczniów ze sprzężonymi niepełnosprawnościami ze Szkoły św. Maksymiliana.

Pies biorący udział w zajęciach to półtoraroczny William, będący krzyżówką golden retrievera i labradora. Zajęcia mają charakter grupowy lub indywidualny. Formy i sposoby terapii są bardzo zróżnicowane i dostosowane do wieku, potrzeb, możliwości i preferencji uczestników.

W Internacie Chłopców dogoterapia prowadzona jest grupowo. Każda grupa licząca około 5 do 8 osób bierze cotygodniowo udział w zajęciach trwających od 30 do 60 minut. Gry i zabawy prowadzone w ich trakcie uczą dzieci szybkości i refleksu, współpracy w grupie, zdrowej rywalizacji, orientacji w przestrzeni, a także stymulują zmysły (przede wszystkim słuchu, węchu i dotyku); wpływają także na ogólną sprawność fizyczną uczestników. Chłopcy lubią grać w goalball z psem, muszą wówczas wykazać się szczególną szybkością i siłą (podczas przechwytywania piłki z pyska psa) oraz zmysłem słuchu aby wiedzieć, gdzie znajduje się zwierzę i w jaki sposób podać piłkę do drugiej drużyny, by William jej nie zabrał.

W Internacie Dziewcząt zajęcia prowadzone są w 6 grupach od 5 do 12 osób. Dwie młodsze grupy mają dogoterapię co tydzień w wymiarze 30 minut, cztery grupy starsze na zmianę co drugi tydzień po 30 minut każda. Dziewczynki cieszą się na ćwiczenia z psem. Są chętne do wszelkiego rodzaju aktywności związanych ze zwierzęciem co daje bardzo duże możliwości terapeutyczne. Niektóre z nich, mimo że w pierwszych tygodniach zajęć są bardzo wystraszone obecnością psa (czy to ze względu na negatywne doświadczenia, czy też, przez sam fakt kontaktu z nieznanym), zyskują coraz większą pewność siebie i satysfakcję z obcowania z Williamem.

Podopieczni Działu Głuchoniewidomych czują się szczególnie odpowiedzialni za psa. Chłopcy już od pierwszych zajęć opiekują się zwierzęciem. Z ogromnym zapałem karmią go, dają mu pić, piłują pazury, zakładają obrożę, czy wyprowadzają na spacer. Różnorodne zabawy ruchowe, przejścia przez tory przeszkód, czy zabawa w aportowanie, a także wspólne spacery i biegi z Williamem na smyczy wpływają na ogólny rozwój fizyczny i siłę mięśni. Poprzez zabawy z użyciem piłek i psich smakołyków o różnym kolorze, kształcie i fakturze ćwiczona jest koncentracja, umiejętność porozumiewania się językiem migowym oraz stymulowany jest zmysł dotyku. W przypadku młodszych uczestników, u których deficyty rozwojowe są znacznie większe, zajęcia skoncentrowane są przede wszystkim na tym, by za pośrednictwem psa nawiązać kontakt z ich uczestnikami, zmobilizować do jakichkolwiek czynności i ruchu fizycznego.

We Wczesnym Wspomaganiu Rozwoju Niewidomego Dziecka i w Przedszkolu dzieci uczą się schematu własnego ciała na podstawie ciała psa. Rozwijają słownictwo poprzez naukę nowych wyrazów i budowanie zdań potrzebnych do tego, by pies wykonał określone komendy. Zmysł dotyku stymulowany jest poprzez zabawę z piłkami o różnych fakturach. Rozpoznawanie kształtów psich smakołyków wymaga od dzieci ćwiczenia pamięci i koncentracji. Podopieczni uczą się także przestrzegania norm i zasad obowiązujących na zajęciach.

Zajęcia dla dzieci ze sprzężonymi niepełnosprawnościami prowadzone są indywidualnie.

Warto wspomnieć, że w okresie zimowym zajęcia kilkakrotnie prowadzone były na dworze i podczas nich William ciągnął sanki, na których siedziały dzieci. Ta forma zajęć daje bardzo wiele radości i satysfakcji uczestnikom. Podczas szybkiej jazdy stymulowany jest zmysł równowagi i ćwiczona siła mięśni nóg.