Orientacja przestrzenna w Rabce-Zdroju

Celem nauczanych i kształconych przez nas sprawności motorycznych, sensorycznych, związanych z pojęciami i z poruszaniem się jest: 

• kształcenie prawidłowej postawy,
• korekta wad chodu,
• wyrabianie dynamiki sylwetki,
• rytmiczny krok,
• poruszanie się w linii prostej,
• rozwijanie sprawności ruchowych,
• wzmacnianie mięśni,
• rozwijanie koordynacji ruchowej,
• lokalizacja,
• rozróżnianie dźwięków
• rozróżnianie dotykowe faktur – ręce i podłoża – stopy,
• wskazywanie i nazywanie części ciała,
• wyprowadzanie kierunków od osi ciała,
• dotykowe rozróżnianie kształtów i rozmiarów,
• kształcenie poczucia odległości,
• ustalanie własnej pozycji względem innych przedmiotów i relacji przestrzennych między nimi,
• nauka technik poruszania się z przewodnikiem,
• techniki nawigacyjne,
• wykonywanie zwrotów z punktem odniesienia,
• zapoznawanie się z nowym pomieszczeniem,
• szukanie upuszczonego przedmiotu,
• wykrywanie i omijanie przeszkód,
• nauka technik z długą białą laską – najczęściej technika stałego kontaktu z końcówką rolling-ball; w indywidualnych przypadkach, gdy funkcjonalne następstwa złożonej niepełnosprawności nie są przeszkodą, uczymy techniki dwupunktowej, która wymaga zdolności koordynacji ruchowej, regulacji napięcia mięśniowego, autokontroli i kontroli środowiska zewnętrznego.

Zajęcia z orientacji przestrzennej

Treści bloków tematycznych: świadomość sensoryczna, schemat ciała, relacje między przedmiotami, architektura budynku i poruszanie się, realizujemy zgodnie z zasadą stopniowania trudności, a priorytety uwarunkowane są przez funkcjonalne następstwa niepełnosprawności w sferze osobistej i społecznej.

Cele szczegółowe sprawności dostosowujemy do możliwości psychofizycznych oraz potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów. Dostosowanie takie obejmuje: zakres treści programowych, wybór technik i ich modyfikacje, poziom trudności, metodę i środki dydaktyczne.

Środowisko i metoda

Korzystamy z wybranych rozwojowych materiałów M. Montessori do kształcenia zmysłów w przygotowanym otoczeniu znanym zamkniętym, które jest pierwszym środowiskiem nauki korzystania z punktów i wskazówek orientacyjnych dotykowych, dźwiękowych, zapachowych.

Stosujemy poznawcze metody bezwzrokowego oglądu dotykowego: demonstracja dotykowo-kinestetyczna, metoda sterowania rękami, ręce pod ręce, dotyk obejmujący w rozpoznawaniu kształtów i opuszkami palców do sczytywania grafiki dotykowej. Posługując się szablonami i modelami uczymy prostych schematów ruchowych i złożonych ruchów funkcjonalnych. Uzupełnieniem oglądu dotykowego jest opis, komunikat, sygnał werbalny lub dźwiękowy. Posługujemy się modelem skrzyżowania, który jest wzrokowo-dotykowo-kinestetyczną wskazówką w korzystaniu z koncepcji diagnozowania dziecięcych kompetencji w zakresie orientacji przestrzennej prof. E.Gruszczyk-Kolczyńskiej i E. Czaplewskiej. Koncepcja ta uwzględnia stadia rozwoju umysłowego wg J. Piageta i ustalenia L. Wygotskiego dotyczące strefy najbliższego rozwoju. W nauce pojęć przestrzennych i kształceniu schematów ruchowych wykorzystujemy elementy rytmiki Dalcroze`a. Ruchowa realizacja motywów rytmicznych wzbogacona dźwiękowymi rekwizytami cieszy się dużym powodzeniem i pozwala w zabawowej konwencji realizować żmudny niekiedy trening dotykowo-przedsionkowo-kinestetyczny. Zajęcia prowadzimy w budynku, na terenie szkolnym, na terenie miasta, w indywidualnych przypadkach podczas wyjazdów do Krakowa.

Orientacja przestrzenna jest zagadnieniem interdyscyplinarnym, a metodyka orientacji wciąż się rozwija. W kreatywnym podejściu do rozwoju naszych uczniów podczas dni otwartych 2013/14 zasygnalizowaliśmy temat konwencji dotyczących relacji „Wyżej – niżej, czy dalej – bliżej”, co ma bezpośredni związek z orientacją na stoliku ucznia. W kolejnym spotkaniu planujemy zająć się tematem inwersji statycznych i dynamicznych.

Wsparcie rozwoju dziecka z wieloraką niepełnosprawnością udaje się nam dzięki pracy w zespole specjalistów, nauczycieli szkolnych i wychowawców w internacie.

W planowaniu efektywnej pracy z dzieckiem korzystamy z dobrych opracowań metodycznych:

• Program rehabilitacji w zakresie orientacji i poruszania się niewidomych i słabowidzących dzieci z dodatkowo ograniczoną sprawnością – R. K. Harley, T. Wood, J. B. Merbler
• Orientacja przestrzenna i poruszanie się niewidomych oraz słabowidzących – J. i J. Kwapiszowie
• Orientacja i techniki poruszania się – przewodnik dla praktyków – E. Hill, P.Ponder
• Uwagi do programu zajęć z orientacji i poruszania się niewidomych z opóźnionym rozwojem umysłowym Bryant N. W., W.A. Jansen (materiały tyflologiczne 4,1986)
• Nauczanie niewidomych dzieci rysunku – A. Chojecka, M. Magner, E. Szwedowska, s. E. Więckowska FSK
• Idee – metody – inspiracje: Zrozumieć Montessori – M. Miksza