Bł. Matka Elżbieta Róża Czacka

Matka Elżbieta w swoim pokoju w Laskach - 1928 r.

Róża Czacka – niewidoma hrabianka

Róża Czacka urodziła się 22 października 1876 roku w Białej Cerkwi (obecnie Ukraina). Była szóstym z siedmiorga dzieci Zofii z domu Ledóchowskiej i Feliksa Czackiego.

Od dzieciństwa miała problemy ze wzrokiem, mimo licznych operacji, całkowicie traci go w wieku 22 lat. Młoda, wykształcona, religijna dziewczyna rozpoczyna życie „po niewidomemu”. Uczy się alfabetu Braille’a, zapoznaje z najnowszymi osiągnięciami nauki o niewidomych, dużo podróżuje po Europie (m.in. do Francji, Austrii, Szwajcarii). W 1911 roku zakłada Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi.

Stare zdjęcie pałacu Branickich od frontu.
Miejsce urodzin Róży Czackiej, pałac w Białej Cerkwi – zimowy pałac Branickich, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Zdjęcie Pałacu Czackich od frontu.
Pałac Czackich w Porycku – Ukraina, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Mężczyzna siedzi w powozie zaprzęgniętym w cztery konie.
Przed pałacem w Porycku (Ukraina), przy powozie konie ze stadniny Czackich, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Młoda Róża Czacka stoi przed kominkiem.
Hrabianka Róża Czacka ok. 1892 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Róża Czacka pozuje do zdjęcia.
Hrabianka Róża Czacka po utracie wzroku, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Róża Czacka gra na pianinie.
Hrabianka Róża Czacka przy pianinie 1909 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Z lewej strony stoi Róża Czacka, z prawej strony jej kuzynka.
Hrabianka Róża Czacka z kuzynką po utracie wzroku, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża

Staraniem nowej instytucji powstają w Warszawie: ochronka, szkoła powszechna, warsztaty, biblioteka brajlowska oraz tzw. patronat, obejmujący na terenie miasta dorosłych niewidomych i ich rodziny.

Jak hrabianka stała się zakonnicą

Lata I wojny światowej Róża Czacka spędziła w Żytomierzu. Był to dla niej czas swoistych rekolekcji. Pojawiła się myśl o podjęciu życia zakonnego oraz o powołaniu nowego zgromadzenia zakonnego, które służyłoby ludziom niewidomym. W 1917 roku Róża Czacka przyjmuje habit franciszkański i składa śluby wieczyste w III Zakonie św. Franciszka.

W maju 1918 roku wraca do Warszawy jako siostra Elżbieta. Po uzyskaniu koniecznych pozwoleń przyjmuje kandydatki do nowego zgromadzenia, które od 1 grudnia 1918 roku zaczyna istnieć jako Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. Jego charyzmatem staje się służba ludziom niewidomym i wynagradzanie za duchową ślepotę świata. Opiekunem duchowym Zgromadzenia i całego Dzieła zostaje ksiądz Władysław Korniłowicz .

Róża Czacka w habicie, podpiera się laską.
Róża Czacka jako s. Elżbieta -1918 r. – Zakład dla Niewidomych na Polnej 40 w Warszawie, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Matka Czacka w Laskach ze współpracownikami.
Matka Czacka i współpracownicy – czas budowania Lasek – 1926 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Matka Czacka rozmawia z siostrą i kobietą.
Matka Czacka w Laskach lata 20-te XX w., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Matka Czacka otoczona siostrami.
Matka Elżbieta Czacka w Laskach (druga od lewej) – 1936 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Widok na kaplicę i dom św. Franciszka. Dookoła nie widać innych budynków.
Kaplica i dom św.Franciszka w Laskach lata 30-te XX w., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Uśmiechnięta Matka Czacka siedzi w fotelu.
Matka Elżbieta w swoim pokoju w Laskach – 1928 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Matka Czacka siedzi na krześle.
Matka Elżbieta Czacka – 1946 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża

Laski – nowoczesna placówka dla niewidomych

W 1922 roku, dzięki otrzymanej darowiźnie kilku mórg ziemi w Laskach, Matka Elżbieta rozpoczyna budowę zakładu dla niewidomych. To tutaj stopniowo zostają przeniesione placówki dla niewidomych dzieci – szkoła i warsztaty; powstaje dom macierzysty Zgromadzenia.

Do wybuchu II wojny światowej, Laski kierowane przez Matkę Czacką stają się nowoczesną placówką dającą niewidomym wychowankom wykształcenie podstawowe i zawodowe, pozwalające na samodzielne i niezależne finansowo życie, przywracające im ludzką godność.

Laski stają się ośrodkiem duchowości franciszkańskiej, przyciągają ludzi poszukujących; są miejscem, gdzie cierpienie spowodowane brakiem wzroku, przyjmowane jest z męstwem i pogodą; gdzie na równych prawach współpracują ze sobą osoby niewidome, pracownicy świeccy i siostry zakonne.

We wrześniu 1939 roku, w czasie bombardowania Warszawy, Matka Czacka zostaje ranna w głowę i traci oko. Po powrocie do Lasek kieruje odbudową zakładu.

Z lewej prymas Wyszyński, w środku Matka Czacka, z prawej Maria Okońska
Ks. Prymas Wyszyński z Matką Elżbietą Czacka i Marią Okońską w Laskach, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Matka Czacka na dwa lata przed śmiercią.
Matka Elżbieta Czacka w Laskach – dwa lata przed śmiercią – 1959 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża

Matka Czacka – błogosławiona założycielka Lasek

W 1950 roku rozpoczyna się trwająca do śmierci choroba Róży Czackiej. Przekazuje kierownictwo swojej następczyni i wspiera Dzieło modlitwą i ofiarą cierpienia. Matka Elżbieta Róża Czacka zmarła w opinii świętości 15 maja 1961 roku w Laskach. Została pochowana na cmentarzu, który znajduje się na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Laskach.

Matka Czacka leży w swoim łóżku.
Matka Elżbieta Czacka – ostatnia choroba – 1961 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża

Matka Czacka została beatyfikowana razem z bł. kard. Stefanem Wyszyńskim 12 września 2021 roku w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. 

Klepsydra informująca o śmierci Matki Czackiej.
Klepsydra zawiadamiająca o uroczystościach pogrzebowych Matki Elżbiety Czackiej, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Tłum zgromadzony przed kaplicą w Laskach.
Pogrzeb Matki Elżbiety Czackiej – Laski 19 maja 1961 r., fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża
Prymas przy grobach Założycieli Dzieła Lasek.
Prymas przy grobach Założycieli Dzieła Lasek, fot. Archiwum Franciszkanek Służebnic Krzyża