50 rocznica śmierci Włodzimierza Dolańskiego

Włodzimierz Dolański (11.09.1886 – 11.03.1973) – zapomniany „człowiek renesansu)

Tyflolog, filozof, publicysta, nauczyciel

Urodził się w Jassach (w Rumunii), a wychowywał się w Bukareszcie, gdzie jego ojciec był inżynierem kolejowym. Tam też w wieku 10 lat wskutek wybuchu amunicji stracił wzrok i prawą dłoń. W latach 1902–1908 kształcił się w Zakładzie Ciemnych we Lwowie, gdzie m.in. rozwijał talent muzyczny.

Po ukończeniu nauki rozpoczął koncerty pianistyczne. Występował w wielu europejskich miastach i otrzymywał bardzo pochlebne recenzje. Jako leworęczny pianista dostosowywał do swoich możliwości m.in. utwory Chopina. Na jednym z recitali była obecna rumuńska królowa Carmen Sylva. W uznaniu talentu ufundowała Włodzimierzowi Dolańskiemu stypendium. Niestety musiał przerwać tak wspaniale rozwijającą się karierę muzyczną, ponieważ pianistę nadwerężyły wielogodzinne ćwiczenia, a potem na przeszkodzie definitywnie stanął uraz lewej ręki i liczne operacje.

Po maturze Włodzimierz Dolański podjął studia filozoficzne na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. W 1928 r. na Sorbonie uzyskał dyplom licencjacki tyflopsychologa. Za osiągnięcia naukowe i pracę społeczną rząd Francji nagrodził go Złotą Odznaką. Po powrocie do kraju zdał na Uniwersytecie Warszawskim magisterski egzamin uzupełniający, a następnie, w 1931 r. uzyskał tytuł doktora filozofii. Był współpracownikiem Polskiej Akademii Nauk.

Pracę dydaktyczną rozpoczął jako nauczyciel muzyki i matematyki w Zakładzie Ciemnych we Lwowie. Następnie nauczał w Zakładzie dla Niewidomych w Laskach (także muzyki i matematyki). Jego uczniami byli: Edwin Kowalik i Stefania Skibówna. Był też wykładowcą w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej na Uniwersytecie Warszawskim.

W 1931 r. na I Kongresie Niewidomych w Nowym Jorku wygłosił pionierski referat „Przybory szkolne w nauczaniu dzieci niewidomych”. Jest autorem opracowań przedstawiających wybitnych niewidomych, m.in. Helenę Keller (głuchoniewidomą amerykańską pisarkę i działaczkę) i Ludwika Vierne’a (niewidomego francuskiego kompozytora i organistę) oraz różne systemy pisma dla osób niewidomych. Do bardzo ważnych jego publikacji należy książka „Czy istnieje zmysł przeszkód u niewidomych” (1954).

Od 1926 r. stworzył i redagował czasopismo „Pochodnia”, dla niewidomych wydawane pismem Braille’a. Dzięki kontaktom z ośrodkami kształcącymi niewidomych we Francji i USA stworzył początki biblioteki dla niewidomych.

Współtworzył Polski Związek Niewidomych

Włodzimierz Dolański dążył do zjednoczenia organizacji osób niewidomych, walczył o uzyskanie dla osób z niepełnosprawnością wzroku należnych im praw i miejsca w społeczeństwie. Wspierał tworzenie dla nich warsztatów i stanowisk pracy w przedsiębiorstwach ludzi widzących. Był inicjatorem i współtwórcą Polskiego Związku Pracowników Niewidomych Rzeczypospolitej Polskiej (1946), w którym pełnił funkcję prezesa. Był też jednym z twórców Polskiego Związku Niewidomych.

Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Wielkim wyróżnieniem było honorowe dożywotnie członkostwo w Światowej Radzie Pomocy Niewidomym.

Zmarł w 1973 r. w Warszawie. W testamencie zapisał swój dom na potrzeby głuchoniewidomych dzieci ponieważ współczuł losowi ludzi pozbawionych wzroku i słuchu. Jego siostra na skótek szkarlatyny stała się osobą głuchą. Dlatego świat osób głuchych nie był mu obcy.

Imieniem Włodzimierza Dolańskiego jest nazwana niewielka uliczka na Muranowie, jak również Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w Krakowie, który przejął tradycje szkoły lwowskiej.

Do 2012 r. imię Włodzimierza Dolańskiego nosiła Biblioteka Centralna Polskiego Związku Niewidomych. 

W Szkole Muzycznej staramy się pielęgnować  tradycje i pamięć  tych, którzy dali podwaliny dzisiejszej brajlowskiej notacji muzycznej.

Autorką tekstu jest Elżbieta Harasiuk